با
حنا رفیعی
سرویس کولر آبی تقریبا اردیبهشت ماه هر سال که به نیمه می‌رسد در دسته برنامه‌های جاری خانواده‌های ساکن نیمه شمالی کشورمان قرار می‌گیرد. در همین زمان مشاهده پدرانی که خسته از سر کار به خانه بازمی‌گردند و در یک دست کیف دستی و در دست دیگرشان پوشال، تسمه، برزنت و سایر متعلقات کولر آبی را دارند، اصلا صحنه غریبی نیست. بسیاری از پدرها یا پسرهای جوان خانواده ترجیح می‌دهند این سرویس را خودشان انجام بدهند و روغن کاری کولر، تعویض پوشال، جایگزینی برزنت، نظافت فضای داخلی کولر آبی و اقداماتی مانند اینها را ساده و پیشِ پا افتاده‌تر از آن می‌دانند که به دست یک تعمیرکار یا سرویس‌کار حرفه‌ای بسپارند.
اما تعمیر موتور کولر یک اقدام تخصصی است و دیگر هر کسی از عهده‌اش برنمی‌آید. تعمیر پمپ آب نیز در موارد بسیار نادر صورت می‌گیرد. در این نوشتار قصد داریم سرویس عمومی کولر آبی را گام‌به‌گام مورد بررسی قرار بدهیم. با ما همراه باشید.
چرا سرویس کولر آبی باید هر سال انجام بشود؟
سرویس کولر آبی هر سال پیش از راه‌اندازی مجدد آن الزامی است. زیرا از یک طرف عدم روغنکاری و بررسی سلامت قطعات مختلف ثابت و متحرک می‌تواند با روشن کردن کولر پس از حدود 9 ماه به آن آسیب جدی برساند و خرج روی دست‌تان بگذارد و از طرف دیگر تعویض پوشال کولر برای هر سال ضرورت دارد. دلیل این الزام به خنک نکردن هوای ورودی و عدم بازدهی کافی پوشال کهنه بازمی‌گردد. رخنه قارچ‌ها، باکتری‌ها و خلاصه انواع آلودگی‌ها میان پوشال‌ها نیز مزید بر علت هستند.
دیگر خودتان بهتر می‌دانید که وقتی کولر را بدون سرویس و تعویض پوشال روشن کنید، این آلودگی‌ها تا چه حد می‌توانند از کانال کولر وارد فضای خانه بشوند و یک‌راست به ریه‌های‌تان نفوذ کنند. اما پیش از صحبت از مراحل سرویس کولر آبی بهتر است کمی درباره انواع قطعات این نوع کولرها صحبت کنیم. به‌طور کلی یک کولر آبی از 3 دسته قطعات تشکیل شده که هریک زیرمجموعه‌هایی نیز دارند:
- الکترونیکی شامل موتور، پمپ آب، جعبه و کلید قطع و وصل جریان برق
- مکانیکی شامل تسمه، شناور، پروانه و حلزونی
- ثابت شامل بدنه و پوشال‌ها، دریچه‌ها، شبکه آب‌رسانی و شیر تخلیه
حال همراه یکدیگر سرویس کولر آبی را به‌صورت گام‌به‌گام بررسی خواهیم کرد.
گام نخست: شناسایی کولر
شاید برای‌تان خنده‌دار باشد اما باور کنید بارها شنیده‌ایم که در آپارتمان‌ها شخصی به پشت‌بام رفته، با مرارت بسیار سرویس کولر آبی را انجام داده و در آخر متوجه شده کولر سرویس‌شده، متعلق به واحد دیگری است! پس حتما سعی کنید مطمئن شوید که سرویس کولر آبی خودتان را آغاز کرده‌اید.
گام دوم: قطع جریان برق کولر
بدنه کولرهای آبی فلزی است و محیط داخلی آنها مرطوب است. پس حتی اگر ماه‌ها از آخرین باری که کولرتان را روشن کرده‌اید گذشته باشد، بازهم باید جانب احتیاط را رعایت و پیش از هر اقدامی برق کولر را قطع کنید. همچنین پیشنهاد میکنیم برای سرویس کولر آبی کفش مناسب با کف بلند و ضخیم به پا داشته باشید.
گام سوم: روغن کاری کولر
حالا نوبت روغنکاری یاتاقان کولر است که حتما وقتی از کولر استفاده می‌کنید، دست‌کم باید هر 2 ماه یک‌بار آن‌را دریابید. برای این کار درپوش یاتاقان را باز کنید و تاجایی‌که جا دارد درون آن روغن بریزید. آن قدر که سرریز شود. سپس پروانه کولر را بچرخانید تا روغن حسابی درون‌اش بچرخد. خود موتور کولر به هیچ وجه روغنکاری نمی‌شود. همچنین سرویس یا تعمیر موتور کولر کاملا تخصصی است و کار هر کسی نخواهد بود، زیرا برای تعمیر باید موتور را جدا و اتصال سیم برق آن‌را کاملا قطع کنید.
روغنکاری کولر آبی
گام چهارم: بررسی پمپ و سیستم آب‌رسانی
در این مرحله باید پمپ و سیستم آب‌رسانی را بررسی کرد. زمانی‌که بازدهی کولر آبی کم باشد یعنی باد گرم از دریچه‌ها وارد خانه بشود، 3 حالت امکان دارد اتفاق افتاده باشد که با بررسی پمپ و شلنگ‌های آب می‌توان از بروز چنین اتفاقاتی جلوگیری کرد. اول خرابی خود واترپمپ کولر است. در این حالت حین روشن کردن پمپ هیچ صدایی به گوش نمی‌رسد. بنابراین پمپ سوخته است و باید تعویض شود. در حالت دیگر پمپ شروع به کار می‌کند اما آبی از سرریزهای آب روی پوشال‌ها نمیریزد. مشکل در چنین شرایطی یا گرفتگی شلنگ‌های آب‌رسانی است یا شکستگی پروانه‌های پمپ آب. گرفتگی پروانه‌های زیر پمپ نیز می‌تواند دلیل بروز این مشکل باشد. با تمیز کردن این بخش‌ها حین شست‌وشوی کولر می‌توان مشکلات مذکور را رفع کرد.
گام پنجم: شست‌وشوی کف کولر آبی
در این مرحله لازم است کف کولر را با استفاده از مواد مخصوص یا آب رسوب‌زدایی و با باز کردن زیرآب کولر این رسوبات را از آن‌جا خارج کنید. همچنین توجه داشته باشید که کف کولر سوراخ نشده باشد و نشتی ندهد، زیرا این موضوع می‌تواند هم مصرف آب کولر آبی‌تان را تا چند برابر افزایش بدهد و هم از قدرت خنک‌کنندگی آن بکاهد. حتی در این شرایط امکان فشار آمدن به پمپ آب و سوختن آن نیز وجود دارد. علاوه بر کف کولر می‌توان داخل پروانه کولر را نیز شست. این فضا از جمله فضاهایی است که در آن گرد و خاک فراوانی جمع می‌شود.
گام ششم: تنظیم شناور
شناور قطعه‌ای است که میزان آب ورودی به فضای کف کولر را تنظیم و وقتی سطح آب به یک سانتی‌متری زیر شیر تخلیه یا زیرآب رسید ، جریان ورودی آن‌را قطع می‌کند. بنابراین برای سرویس کولر آبی تنظیم و کارکرد صحیح این قطعه اهمیت بسیار زیادی دارد.
برای اطمینان از عملکرد درست شناور نیازی نیست صبر کنید تا کف کولر از آب پر شود، کمی که آب وارد شد می‌توانید با دست‌تان سطح آن‌را بالا بیاورید و بررسی کنید که آیا شناور جریان آب را قطع می‌کند یا نه. چنان‌چه شناور در این امتحان مردود شود باید حتما آن‌را تعویض کنید. نکته مهم این‌که از تراز بودن کولرتان مطمئن شوید، زیرا جمع شدن آب در یک گوشه کف کولر به‌دلیل تراز نبودن آن می‌تواند در عملکرد شناور اختلال ایجاد کند. شناور قطعه مهمی است، بررسی صحت و سلامت آن‌را پشت گوش نیندازید و جهت اطلاعات جزئی تر به مقاله آموزش نحوه نصب و تنظیم شناور کولر آبی سری بزنید.
گام هفتم: نصب پوشال‌های جدید
در این مرحله باید پوشال‌های نو را به‌طور کامل خیس کنید، در قسمت پشتی بخش‌های بازشوی کولر قرار بدهید و با استفاده از شبکه‌های توری مخصوص متعلق به خود کولر پوشال‌ها را سر جایشان محکم کنید.
خرید پوشال‌ها هزینه زیادی روی دست‌تان نمی‌گذارد و بهتر است هر سال آنها را تعویض کنید اما اگر حین بررسی متوجه شدید پوشال‌هایی که سال گذشته خریداری و نصب کرده‌اید هنوز کاملا نو هستند، دست‌کم آنها را با صرف وقت کافی به‌دقت بشوئید تا آلودگی‌ها، قارچ‌ها و باکتری‌هایی که در میان‌شان رخنه کرده زدوده شوند.
البته حین خرید پوشال توجه داشته باشید که حتما پوشال هم‌سایز با کولر آبی خودتان را تهیه کنید، زیرا خرید پوشال کوچک‌تر بخش‌هایی از فضای لازم را نمی‌پوشاند و روی عملکرد کولر اثر سوء می‌گذارد. پوشال سایز بزرگ‌تر نیز نمی‌تواند درون فضای مخصوص خودش ثابت بشود. عدم استفاده از پوشال متناسب با سایز کولر مصرف انرژی را تا حد قابل‌توجهی افزایش می‌دهد و موجب می‌شود هوا نتواند به‌درستی درون کولر گردش کند.
گام هشتم: بررسی تسمه
برای دانش این قسمت بهترین کار مطالعه آموزش نحوه تعویض و تنظیم تسمه کولر آبی است اما اگر به توطور خلاصه بخواهسم صحبت کنیم، ابتدا باید تسمه را به‌صورت چشمی مورد بازدید قرار بدهید و اگر احساس کردید بخش از آن پوسیده شده تعویض‌اش کنید. البته شُلی یا سفتی تسمه نیز از جمله مواردی هستند که منجر به تعویض آن می‌شوند. تسمه باید راحت و آزاد گردش کند و وقتی 2 طرف آن‌را با دست فشار می‌دهید، یک تا 2 سانتی‌متر جمع شود و جای بازی داشته باشد.
گام نهم: بررسی هم‌راستایی کانال ورودی هوا و سلامت برزنت
در این مرحله از سرویس کولر آبی باید دقت داشته باشید که از یک طرف کولر و کانال آن هم‌راستا باشند و از طرف دیگر برزنتی که دریچه خروجی هوای کولر را به کانال ورودی هوا متصل می‌کند سالم باشد. عدم هم‌راستایی کولر و کانال یا پوسیدگی و پارگی برزنت هرکدام می‌تواند موجب هدر رفتن باد کولر و کاهش کارایی آن شوند. پس این موضوع را همواره به یاد داشته باشید. به‌هرحال این امکان وجود دارد که طی چند ماهی که از کولر استفاده نمی‌کنید، از جایش تکان بخورد و تنظیم زاویه آن با کانال از میان برود.پیشنهاد میکنیم این بخش از سرویس کولر جدی بگیدید و برای اطلاعات بیشتر مقاله آموزش نحوه نصب یا تعویض کولر آبی بخوانید.
گام دهم: غبارگیری از کانال‌ها
پیشنهاد میکنیم پس از پایان فرآیند سرویس کولر آبی و پیش از روشن کردن موتور، دریچه‌ها را تک‌به‌تک باز کنید تا به یک‌باره فضای خانه پر از گردوغبار تلنبار شده درون فضای کانال‌ها نشود. به‌هرحال در این گام از مراحل پایانی سرویس کولر آبی، هر چقدر هم که کف کولر و فضای داخلی آن‌را شسته باشید، بازهم ورود حجم قابل‌توجهی از گردوغبار از طریق کانال کولر به فضای خانه اجتناب‌ناپذیر است. پس آمادگی‌اش را از قبل داشته باشید و شخصی را مامور کنید که وقتی موتور کولر روشن شد، یک کیسه پلاستیکی بزرگ که درون آن پیش‌تر مرطوب شده را در مقابل دریچه کانالی نگاه دارد که باز است.
البته دقت داشته باشید که حتما باید زمانی موتور کولر را روشن کنید که دست‌کم یکی از دریچه‌ها باز باشد و وقتی تمام دریچه‌ها بسته باشند، روشن کردن موتور می‌تواند موجب آسیب رساندن به این قطعه مهم و گران‌قیمت از کولر دلبند شما بشود. پس با مرتکب شدن این اشتباه، بی‌جهت در این گرانی‌ها خرج روی دست خودتان نگذارید.
بعد از این‌که احساس کردید از دریچه اول دیگر گرد و خاک خارج نمی‌شود، می‌توانید با احتیاط به سراغ دریچه بعدی بروید و فرآیند غبارگیری با کیسه پلاستیکی خیس را دوباره تکرار کنید. البته با وجود این اقدامات بازهم مقداری گردوغبار وارد خانه شما خواهد شد اما وقتی پوشال‌ها نو باشند، فضای داخلی و کف کولر را با دقت شسته باشید و غبارگیری را درست انجام بدهید، اصلا میزان خاکی که وارد فضای خانه می‌شود آزاردهنده نیست. همان مقدار گرد و خاک را نیز با یک‌بار کشیدن جارو برقی و گردگیری به‌سادگی می‌توان از میان برد.
گام یازدهم: تست نهایی کارکرد قسمت‌های مختلف
در این مرحله از سرویس کولر آبی باید ابتدا اجازه بدهید کولر آب‌گیری بکند و پس از آن به اهل منزل بگویید کلید پمپ را بزنند و آن‌را روشن کنند. سپس از ریزش صحیح آب از بالا روی بخشی که پوشال‌ها قرار می‌گیرند اطمینان حاصل کنید. حال درپوش مربوط به 3 بخش بازشو که پوشال نیز درون آنها فیکس می‌شود را جا بیندازید.
بهتر است در این حالت فقط 2 درپوش را جا بزنید تا بتوانید درون کولر را ببینید و از ریزش صحیح آب روی پوشال‌ها و نریختن آب روی تسمه اطمینان حاصل کنید. چنان‌چه احساس کردید آب درست روی پوشال نمیریزد، جای پوشال‌ها یا درپوش‌ها را با یکدیگر عوض کنید. حال بهتر است دقایقی به پمپ آب اجازه بدهید کار بکند تا پوشال‌ها به قدر کفایت خیس بشوند. سرویس کولر آبی شما دیگر رو به پایان است.
گام دوازدهم: نگهداری صحیح از کولر
وقتی کار سرویس کولر آبی به اتمام رسید، دیگر نباید آن‌را به امان خدا رها کرد. کولرهای آبی دستور مصرف آسان و نگهداری ساده‌ای دارند، اما نباید از آنها غافل شد. موارد گام 12 به ترتیب زیر دنبال کنید:
-
مورد اول :
اول از همه بد نیست برای کولرتان یک سایه‌بان خریداری کنید. استفاده از سایه‌بان عمر قطعات فنی و بدنه کولر آبی‌تان را تا حد بسیاری افزایش می‌دهد و علاوه بر آن موجب می‌شود صرفه‌جویی قابل اعتنایی در مصرف آب و انرژی صورت بگیرد. همچنین کولری که سایه‌بان دارد، بهتر خنک می‌کند.
مورد دوم :
این‌که استفاده یک‌سره طی 24 ساعت شبانه‌روز از کولر آبی، آن‌را به سرعت خراب و از رده خارج می‌کند. قاعده‌اش این است که دست‌کم به ازاء هر 12 ساعت، یک ساعت به کولر و اجزاء مختلف‌اش استراحت بدهید. خودتان بهتر می‌دانید که در این شرایط گرانی، خرید یک کولر جدید می‌توانید چه هزینه گزافی را به شما تحمیل کند. پس سعی کنید حالا که در این روزهای گرم و طاقت‌فرسا کولر آبی شما هوای‌تان را دارد، شما نیز هوای آن را داشته باشید.
-
مورد سوم :
درخصوص نگهداری از کولر. پس از سرویس کولر آبی با پشت‌بام منزل خداحافظی نکنید. هر چند هفته یک بار به کولر سر بزنید و در شرایطی که مشغول به کار است، یکی از درپوش‌ها را باز و نحوه عملکرد بخش‌های مختلف آن را نظاره کنید. به‌هرحال پیشگیری از درمان صد برابر بهتر است.
-
مورد چهارم :
نیز این‌که نسبت به بوهایی که از دریچه کولر به فضای خانه‌تان می‌آیند حساس باشید. البته منظورمان بوی منقل کباب همسایه‌ها نیست، بلکه بیشتر مقصودمان از «بو»، بوی سوختگی، سیم‌سوخته و موارد مشابه است. زیرا وقتی سیم‌پیچ الکتروموتور یا پمپ آب در حال سوختن باشد و به‌موقع به فریادش برسید و کولر را خاموش کنید، شاید بتوانید با هزینه کم‌تر این قطعات را تعمیر کنید. هرچند متاسفانه در اکثر موارد کار به خرید پمپ و موتور نو می‌کشد اما به هر روی همان درصد اندکی که برای کاستن از هزینه‌ها و تعمیر موتور کولر وجود دارد را نباید از دست داد. مشهور است که احتمالات کوچک را نادیده نگیرید.
مورد پنجم :
توصیه برای نگهداری بهتر از کولر، حساس بودن روی صدای آن است. سرویس کولر آبی و نگهداری صحیح از آن موجب می‌شود دستگاه شما به نرمی و با کم‌ترین صدای ممکن کار کند. پس اگر زمانی کولر را روشن کردید و همان ابتدا یا پس از گذشت دقایقی از کارکردش متوجه سر و صداهای عجیب شدید، بدون فوت وقت کولر را خاموش و به پشت‌بام مراجعه کنید. در این شرایط ممکن است یک اتفاق ساده افتاده باشد. مثلا تسمه شل یا پاره شده باشد. اگرچه احتمال خرابی موتور یا بخش‌های گردان دیگر نیز وجود دارد.
پیشنهاد نهایی
سرویس کولر آبی یک اقدام بسیار مهم است که سلامت دستگاه شما را تضمین می‌کند. پس اگر نمی‌خواهید در گرمای تابستان لَنگ کولر بمانید و شب‌ها تا صبح از شدت گرما در رختخواب‌تان غلت بزنید، بهتر است از سرویس کولر آبی پیش از استفاده غافل نشوید. این سرویس شاید ساده باشد اما پیشنهاد میکنیم حتی اگر آدم دست‌به‌آچاری هستید، آن‌را به یک سرویس‌کار یا مجموعه‌های فعال در زمینه سرویس تاسیسات مانند شرکت خدمات برق ساختمان ویپان بسپارید.
در این‌صورت سرویس کولر آبی شما به شکلی کاملا اصولی انجام می‌شود و می‌توانید سال‌های‌سال بدون دغدغه از آن استفاده کنید. موتور و پمپ کولر قطعات نسبتا حساسی هستند و سرویس آنها نیاز به مهارت ویژه دارد. هر قدر هم خودتان به‌اصطلاح فنی باشید، بازهم کار سرویس‌کارهای حرفه‌ای چیز دیگری است. کسی که کارش سرویس کولر آبی باشد، همه جنبه‌ها را به‌دقت در نظر می‌گیرد. ابعادی از کار که شاید حتی به ذهن شما نیز خطور نکند.
